Jak sprawić, by wyniki badań naukowych trafiały do ludzi niezależnie od języka, poziomu specjalistycznej wiedzy czy formy przekazu? Na to pytanie odpowiada projekt MUTASK, który uzyskał finansowanie w prestiżowym konkursie sieci CHIST-ERA Call 2025 „Science in Your Own Language”. W międzynarodowym konsorcjum znaleźli się naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej oraz uczelni z Francji i Szwajcarii, a pracami pokieruje związany z Instytutem Telekomunikacji dr hab. inż. Mikołaj Leszczuk, prof. AGH.
Współczesna nauka w ogromnej mierze funkcjonuje w języku angielskim, a publikowane treści są często hermetyczne i trudne w odbiorze. Dla wielu osób oznacza to realne wykluczenie z dostępu do aktualnej wiedzy – nawet tej, która mogłaby mieć bezpośrednie znaczenie społeczne, edukacyjne czy decyzyjne. Projekt MUTASK wychodzi naprzeciw temu problemowi, koncentrując się na nowym podejściu do komunikowania nauki.
Sztuczna inteligencja w służbie komunikacji naukowej
W ramach projektu powstaną narzędzia wykorzystujące sztuczną inteligencję do wielomodalnej adaptacji treści naukowych. Oznacza to nie tylko automatyczne tłumaczenie tekstów na różne języki, ale również ich skracanie, upraszczanie i dostosowywanie do kompetencji odbiorcy. Ważnym elementem będzie także przekształcanie artykułów naukowych w materiały audio i wideo oraz tworzenie rozwiązań umożliwiających aktywną interakcję z treścią – zadawanie pytań, zatrzymywanie materiału czy pogłębianie wybranych zagadnień.
Projekt wyróżnia silne ukierunkowanie na tzw. ludzki wymiar technologii. Zespół badawczy nie ogranicza się do aspektów czysto algorytmicznych, lecz opiera projektowanie rozwiązań na badaniach użytkowników, zasadach komunikacji strategicznej i edukacji medialnej. Dzięki temu przygotowywane materiały mają być nie tylko poprawne technicznie, ale przede wszystkim zrozumiałe, adekwatne kulturowo i rzeczywiście użyteczne dla bardzo różnych grup odbiorców – od uczniów i studentów, przez nauczycieli i dziennikarzy, po decydentów, organizacje społeczne i szeroką opinię publiczną.
Ze strony AGH w realizację projektu, obok prof. Mikołaja Leszczuka, zaangażowany będzie również dr inż. dr n. prawn. Dawid Juszka oraz doktoranci i studenci AGH. Zarówno prof. Leszczuk, jak i dr Dawid Juszka od lat prowadzą badania związane z analizą i przetwarzaniem treści multimedialnych oraz oceną jakości odbioru materiałów wideo. Doświadczenia te stanowią istotne zaplecze merytoryczne dla działań realizowanych w projekcie MUTASK, w szczególności w obszarze adaptacji treści naukowych do form audiowizualnych oraz projektowania rozwiązań umożliwiających interakcję z materiałem.
„Zależy nam na tym, by odbiorca nie był tylko pasywnym widzem czy czytelnikiem. Chcemy, aby mógł zatrzymać materiał, zadać pytanie i wrócić do fragmentu, który okazał się niejasny – dokładnie tak, jak w naturalnej rozmowie o nauce” – podkreśla prof. Mikołaj Leszczuk.
Międzynarodowe konsorcjum i finansowanie projektu
Efekty projektu będą zgodne z zasadami Otwartej Nauki i możliwe do wykorzystania w ramach europejskich infrastruktur wiedzy oraz otwartych repozytoriów. W dłuższej perspektywie MUTASK ma wspierać rozwój bardziej inkluzywnej i transparentnej komunikacji naukowej, w której język, forma i poziom specjalizacji nie ograniczają dostępu do wiedzy.
Konsorcjum tworzą: Akademia Górniczo-Hutnicza, Université de Lorraine oraz Zurich University of Teacher Education PH Zürich. Projekt otrzymał dofinansowanie w wysokości 718 149,24 euro, z czego 249 999,24 euro przypada na AGH (środki z Narodowego Centrum Nauki).
Programy realizowane w ramach sieci CHIST-ERA charakteryzują się wysokim poziomem konkurencyjności i obejmują interdyscyplinarne badania z obszaru technologii informacyjno-komunikacyjnych, zorientowane na potrzeby człowieka. W konkursie Call 2025 finansowanie uzyskało zaledwie dziewięć projektów, w tym tylko trzy z udziałem zespołów z Polski, co dodatkowo podkreśla rangę sukcesu zespołu z AGH.
Zespołowi projektowemu życzymy powodzenia w realizacji ambitnych celów badawczych!
